Hava
Vidası, Leonardo da Vinci tarafından tasarlanan günümüz
helikopterinin erken habercisi bir makine.
Leonardo da
Vinci (d. 15 Nisan 1452, Vinci, İtalya ― ö. 2 Mayıs 1519, Amboise,
Fransa), Rönesans’ın en önemli şahsiyetlerinden biridir. Sanatçı ve
mühendis olarak çalıştı, hayatının büyük bir kısmını Floransa ve Rönesans
sanatının başyapıtlarından biri olan “Son Akşam Yemeği”ni yaptığı Milano
arasında geçirdi.
Leonardo’nun
çalışmalarında bilim ve sanatın güçlü bir ilişkisi vardır ve bunlar
insanın ve doğanın gözlemlenmesi ile derin merakından etkilenir. El
yazmalarında ve kodeklerinde bıraktığı binlerce not ve çizim, ilgi
alanlarının çeşitliliğine tanıklık eder. Çalışmaları resimden
mühendisliğe, mimariden mekaniğe, fizikten anatomiye kadar uzanır.
Leonardo
da Vinci ve Uçuş
Leonardo,
hayatının çeşitli dönemlerinde uçuşla ilgili çalışmalar yaptı ve bu
alandaki gözlemlerinin sonuçları en özgün ve öngörülüleri arasında yer
aldı. Doğanın biçimlerini bir insanın uçmasını sağlayacak bir makineye
çevirebilme fikri onu büyülemişti. Çalışmaları, gözlemlerin, çizimlerin,
ölçümlerin ve deneylerin sürekli olarak bir araya geldiği metodik çizgiler
boyunca ilerledi. Leonardo, genel olarak kuşlara ve doğaya ilişkin
gözlemlerini, fizik ve mekanik bilgisini de kullanarak, çalışma ve
deneysel uygulama ile birleştirdi.
.jpg)
Leonardo, kuşların
kanat çırparak nasıl uçtuğunu çok yakından gözlemlemiştir; onun
planörü de aynı prensibi kullanır. |
Uçuş
çalışmaları iki dönemde yoğunlaşmıştı: Milano’daki ilk konaklaması
sırasında (1482―1499), özellikle mekanik uçuşla ilgili çalışmalarını
üretti; takip eden on yıl boyunca, kuşların uçuşu ve kanat çırpmadan
süzülerek uçuş üzerine organik, derinlemesine araştırmalarını üretti. Bu
ilerleme, Leonardo’nun başlangıçta pratik ve mekanik sorunların çözümüne
odaklanan, olgunluk yıllarında ise giderek daha organik görüşlerin ve daha
karmaşık genel teorilerin ayrıntılarına ulaşan doğa ve teknoloji
çalışmasına yaklaşımındaki değişikliği yansıtır.
Hava
Vidası
Dönen kanatlı
bir uçan makineyle ilgili bu çalışması, Leonardo’nun uçuş üzerine olan
muazzam külliyatı arasında, genellikle kanat çırpan bir makine için
yapılan çalışmalara atıfta bulunulan izole bir durumdur. Leonardo, çizime
eşlik eden notta, “vida hızla döndürülürse, havaya nüfuz eder ve yukarıya
çıkar” diye yazar. Bu çalışmayı uçan bir makine için ilk pervane fikri
olarak kabul edebiliriz.
.jpg)
Şekil 1: Leonardo
tarafından tasarlanan hava vidasının hareketi, hızla döndürülmesi
sonucunda yukarı doğru havalanması üzerine dayanıyordu.
Şekil 2: Özgün planlarda olduğu gibi, hava vidası modeli taban
plakasından çıkarılabilir. |
Model, dikey
bir aktarma miline bağlı olan hareketli bir halkaya sahip dairesel bir
taban üzerine inşa edilmiştir. Yukarı doğru sivrilen sarmal bir yapı,
tabanın dönen halkasına desteklerle bağlanarak şaft üzerine monte
edilmiştir. Leonardo, kendi etrafında dönerek çok uzaklara uçabilen
akçaağaç tohumlarında olduğu gibi, doğada bulunan sarmal biçimlerden
esinlenen bir yapı tasarlamıştır. Çizime eşlik eden notlarda, taban (8
Floransa braccia, yaklaşık 5 m) ve malzemeler için ölçüleri belirtir:
ahşap, ip ve kolalı keten bezi. Bu modelin canlandırılmasında, vidayı çok
hızlı döndürmek için mili hareket ettiren dört adam kabul edilir, ancak
aslında Leonardo muhtemelen küçük ölçekli bir kağıt prototipte bir yay
veya ip tarafından harekete geçirilen bir mekanizmayı düşünmüştür. Makine,
teorik ağırlığı göz önüne alındığında tam boyutlu olarak çalışamaz.
.png) .png)
|
.jpg)
Vite
Aerea;
Milano’daki Leonardo da Vinci Ulusal Bilim ve Teknoloji Müzesi’ndeki
model.
.jpg)
Fransa Enstitüsü (Institut de France) tarafından saklanan
Leonardo’nun hava vidasını gösteren Paris El Yazması B, folyo 83v
sayfası.
.jpg)
Vite
Aerea;
2004’te yayınlanan Uçuş Test Laboratuvarı adlı bir çocuk
kitabı için illüstrasyon.
{İllüstrasyon:
Joshua Beach}
.jpg)
"Helicopter"
Academy: 18159 (Da Vinci Machines Series: 10)
|