OSMANLI İMPARATORLUĞU |
.png) |
TARİHÇE |
AD |
SS[1] Trocadero (1878 - 1883)
SS Kymi (1883 - 1894)
SS Panderma (1894 - 1910)
SS Bandırma (1910 - 1925) |
RESMİ NUMARASI |
79625 |
BANDIRA |
Büyük Britanya Krallığı (GB) |
IMO[2]
NUMARASI |
- |
İNŞA EDEN |
McIntyre & Co (Paisley, Glasgow, İskoçya, Birleşik Krallık) |
TERSANE |
Phoenix Works |
TERSANE NUMARASI |
21 |
DENİZ ARACI TİPİ |
Ticari Yük Gemisi |
TEKNE TANIMLAMASI |
Demir Uskurlu Buharlı Gemi |
KIZAĞA KONULMA TARİHİ |
1878 |
DENİZE İNDİRİLME TARİHİ |
Temmuz 1878 |
TAMAMLANMA TARİHİ |
- |
İLK SAHİBİ |
Dansey & Robinson (Londra, İngiltere, Birleşik Krallık) |
İLK KAYIT LİMANI |
Londra, İngiltere, Birleşik Krallık |
KAYIT TARİHİ |
14 Ağustos 1878 |
HİZMET DIŞI KALMA
TARİHİ |
1924 |
AKIBETİ |
İlhami Söker tarafından sökülerek parçalandı
Balat, İstanbul; 1925 |
TEKNİK ÖZELLİKLER |
GEMİ KAPASİTESİ
(TONAJ) |
NET |
192 net register tonnage [nrt]
543 m3 (19,200 cubic feet) |
GROS |
328 gross register tonnage [grt]
928 m3 (32,800 cubic feet) |
BOY |
47.7 m (156 ft 6 in.) |
GENİŞLİK (KEMERE) |
6.8 m (22.4 ft) |
DERİNLİK[3] |
3.5 m (11.4 ft) |
SU ÇEKİMİ (DRAFT) |
- |
MAKİNE ÜRETİCİSİ |
Hutson & Corbett (Glasgow, İskoçya, Birleşik Krallık) |
MAKİNE |
Bileşik 2 buhar kazanlı
508x610 & 889x610 mm (20x24 & 35x24
in.), 60 hp, 1-uskur |
MÜRETTEBAT |
22 Denizci |
SONRAKİ
SAHİPLERİ |
W. H. Sollas |
Londra, İngiltere, Birleşik Krallık; 1880 |
H. Psicha |
Pire, Yunanistan; 1883 |
E. Arvaniti |
Pire, Yunanistan; 1888 |
Captain Andreadis |
Pire, Yunanistan; Aralık 1891 |
G. & P. Dandelo |
Pire, Yunanistan; 1892 |
Rama P. Derasmo |
İstanbul, Türkiye; 1893 |
İdare-i Mahsusa |
İstanbul, Türkiye; 1894 |
Osmanlı Seyr-i Sefain İdaresi |
İstanbul, Türkiye; 1910 |
Türkiye Seyr-i Sefain İdaresi |
İstanbul, Türkiye; 1923 |
ÖNEMLİ OLAYLAR |
• Marmara Denizi, Erdek yakınlarında karaya oturdu ve tamamen
hasar gördü, daha sonra Kaptan Andreadis tarafından kurtarıldı
ve İstanbul'da onarıldı; 12 Aralık 1891. |
• Marmara Denizi'nde konvoyda seyirdeyken İngiliz denizaltısı
E 14 tarafından torpido saldırısına uğradı, isabet almadı;
Ağustos 1915. |
• Osmanlı idaresine karşı İstiklal Harbi'ni başlatan ve modern
Türk devletini yaratan Mustafa Kemal Paşa'yı İstanbul'dan
Samsun'a getirdi; 19 Mayıs 1919. |
• Hizmet dışı bırakıldı; 1924. |
NOTLAR |
• Atatürk'ün Samsun'a seyahat ettiği Bandırma'nın kamarası
korunmuş olup İstanbul'daki Deniz Müzesi'nde bulunmaktadır. |
• 2000-2001 yıllarında Bandırma'nın bir kopyası Taşkınlar
Shipbuilding Co tarafından inşa edilmiş, 2003 yılında
Samsun'da Doğu Park'ta müze gemisi olarak hizmete girmiştir. |
TARİHİ YOLCULUKTA YER ALANLAR |
• Karargâh Heyeti
1. Mirliva (Tümgeneral) Mustafa Kemal Paşa Hazretleri;
Dokuzuncu Ordu Müfettişi
2. Albay Kâzım Beyefendi (General Kâzım DİRİK,
1880-1941); Kurmay Başkanı
3. Albay İbrahim Tali Beyefendi (Milletvekili ve elçi
Dr. İbrahim Tali ÖNGÖREN, 1875-1952); Sağlık Müfettişi
4. Kurmay Binbaşı Arif Bey (İzmir suikastı davasında
İstiklâl Mahkemesi’nin kararıyla idam edilen Ayıcı Arif
Bey, 1882-1926)
5. Kurmay Binbaşı Hüsrev Bey (Asker ve büyükelçi Hüsrev
GEREDE, 1886-1962)
6. Binbaşı Kemal Bey (Korgeneral Kemal DOĞAN,
1879-1951); Topçu Müfettişi
7. Binbaşı Refik Bey (Başbakan Dr. Refik SAYDAM,
1881-1942); Sıhhiye Müfettiş Muavini
8. Piyade Yüzbaşı Ali Şevket Efendi (Gümüşhane
milletvekili Ali Şevket ÖNDERSEV, 1884-1940)
9. Piyade Yüzbaşı Cevad Efendi (Atatürk’ün yaveri ve
milletvekili Cevad Abbas GÜRER, 1887-1943); Yaver
10. Piyade Yüzbaşı İsmail Hakkı Efendi (Başbakanlık
özel kalem müdürü İsmail Hakkı EDE, 1886-1943)
11. Piyade Yüzbaşı Mustafa Efendi (Tokat milletvekili
Mustafa Sabri SÜSOY, 1876-1934); Yaver
12. Piyade Yüzbaşı Mümtaz Efendi (Yüzbaşı Ali Mümtaz
TÜNAY, 1886-1946)
13. Tabib Yüzbaşı Behcet Efendi (bilgi bulunmuyor)
14. Topçu Üsteğmen Muzaffer Efendi (Atatürk’ün emir
subayı ve Giresun milletvekili Muzaffer KILIÇ, 1897-1959);
Yaver
15. Piyade Asteğmen Arif Hikmet Efendi (Tümgeneral Arif
Hikmet GERÇEKÇİ, 1894-1970)
16. Piyade Asteğmen Hayati Efendi (Cumhurbaşkanlığı
özel kalem müdürü Hayati Bey, 1892-1926)
17. Asteğmen Abdullah Efendi (bilgi bulunmuyor)
18. Yedek Subay Tahir Efendi (bilgi bulunmuyor)
19. Ahmed Nuri Efendi (bilgi bulunmuyor); Tabur hesap
memuru
20. Ali Rıza Bey (bilgi bulunmuyor); Adli müşavir
21. Faik Efendi (Sağlık Bakanlığı memuru Faik AYBARS,
1880-1945); Kâtip
22. Memduh Efendi (Cumhurbaşkanlığı memuru Memduh
ATASEV, 1895-1930’lar); Kâtip
23. Rahmi Efendi (bilgi bulunmuyor); Tabur hesap memuru |
• Erbaş ve Erler
1. Kıdemli Çavuş Osman Nuri oğlu Ali Faik Efendi
2. Çavuş Aydınlı Ali oğlu Musa
3. Çavuş Konyalı Kemal oğlu Mustafa (?)
4. Çavuş Konyalı Mustafa oğlu Kemal (?)
5. Kıdemsiz Çavuş İbrahim İzzet oğlu Âtıf
6. Onbaşı Çatalcalı Tevfik oğlu Adem
7. Onbaşı Sivaslı Ali oğlu Rıfat (?)
8. Onbaşı Sivaslı Rıfat oğlu Ali (?)
9. Er Akhisarlı Hasan oğlu Hüseyin
10. Er Alanyalı Kerim oğlu Mehmed
11. Er Divrikli Abdullah oğlu Musa
12. Er Geredeli Mehmed oğlu Mehmed
13. Er Geredeli Şakir oğlu Nuri
14. Er Geyveli Mehmed oğlu Ali
15. Er İzmirli Abdullah oğlu Ali
16. Er Kadıköylü Mehmed oğlu Hasan
17. Er Mudurnulu Mehmed oğlu Durmuş
18. Er Sincanlı Ahmed oğlu Emin
19. Er Sincanlı Hüseyin oğlu Mehmed
20. Er Sincanlı İbrahim oğlu Ömer
21. Er Sincanlı Mustafa oğlu İsmail
22. Er Sungurlulu Hasan oğlu Elvan
23. Er Tokatlı Abdullah oğlu Mehmed
24. Er Üsküdarlı İhsan oğlu Mehmed Lütfi
25. Er Yenihanlı Bekir oğlu Mahmud |
• Mürettebat
1. İsmail Hakkı (DURUSU); Süvari
2. Üsküdarlı Tahsin; İkinci Kaptan
3. Hacı Süleyman; Baş Çarkçı
4. Hasan Reis; Lostromo
5. Muharrem oğlu Hacı Tevfik (ULUSU); Birinci Kamarot
6. İbrahim oğlu Mehmet; Kamarot
7. Mustafa oğlu Hamit; Kamarot Yamağı
8. İsmail; Katip
9. Osman oğlu Hamdi; Aşçı
10. Ali oğlu Basri; Serdümen
11. Göreleli Şükrü oğlu Temel; Serdümen
12. Ali oğlu Galip; Vinççi
13. İsmail Hakkı; Vinççi (?)
14. Arif oğlu Mansur; Ateşçi
15. Yusuf oğlu Halit; Ateşçi
16. Hasan oğlu Ahmet; Ambarcı
17. Süleyman oğlu Mahmut; Ambarcı
18. Hasan oğlu Mehmet; Kömürcü
19. Mehmet Ali oğlu Ömer Faik; Kömürcü
20. Hüseyin oğlu Rahmi; Tayfa
21. Mesut oğlu Temel; Tayfa
22. Süleyman oğlu Cemil; Tayfa |
BANDIRMA VAPURU
Bandırma vapuru,
Birinci Dünya Savaşı sonundaki buhranlı dönemde 9’uncu Ordu Kıtaatı
Müfettişliği’ne atanan Atatürk’ü karargâh subayları ile birlikte 16 Mayıs
1919 günü İstanbul’dan alarak 19 Mayısta Samsun’a getiren gemi.
1878 yılında
İskoçya’nın Glasgow kentinde McIntyre Paisley-Huston & Cardett
tezgâhlarında 279 grostonluk küçük bir yolcu ve kargo gemisi olarak 21
sıra numarası ile inşa edildi. İlk sahibi olan Dussey & Robinson
Company adlı firma, gemiye denize indirildiği zaman Trocadero
adını verdi ve beş yıl süreyle çalıştırdı. Sonra sahip değiştirdikçe adı
da değişti. 1883 yılında Yunanistan’da H. Psicha Preus şirketine
satıldı ve Kymi adını alarak, geminin Londra’daki kaydı Pire
Limanı’na alındı. 12 Aralık 1891 tarihinde kaza sonucu battı, Kaptan
Andreadis isimli şahıs tarafından aynı yıl içerisinde yüzdürüldü. 1893
yılında İstanbullu bir Rum armatör tarafından işletilen Istanbul Rama
P. Derasmo firmasınca satın alınarak İstanbul Limanı’na kayıt edildi.
1894 yılında İdare-i Mahsusa’ya nakledildi ve Türk bayrağı çekilerek, adı
Panderma olarak değiştirildi. Marmara Denizi kıyılarında, Tekirdağ,
Mürefte, Şarköy, Karabiga, Erdek arasında yük ve yolcu seferleri yaptı.
İdare-i Mahsusa’nın 28 Ekim 1910 yılında Osmanlı Seyr-i Sefain İdaresi
(Osmanlı Denizcilik İşletmesi) olmasıyla geminin adı “Bandırma” olarak
değiştirilerek posta vapuru haline getirildi.
19 Mayıs 1919
tarihinde modern Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu büyük önder Mustafa
Kemal ATATÜRK ve silah arkadaşlarını İstanbul’dan Samsun’a getiren
Bandırma vapuru bağımsızlığa giden yolda çok önemli bir görev yaptı. Bu
yolculuğu ve büyük bir sorumluluğu üstlenecek olan kaptan ise İsmail Hakkı
Bey oldu. Sonrasında posta hizmetlerine devam eden gemi 1924 yılında
Türkiye Seyr-i Sefain İdaresi tarafından hizmet dışı bırakıldı. 1925
yılında gemi Bozmacı İlhami isimli Türk armatöre satıldı ve aynı armatör
tarafından 4 ay içinde İstanbul Haliç’te hurda olarak parçalandı.
Türkiye
Cumhuriyeti tarihinde önemli bir yeri olan Bandırma vapurunun 1999 yılında
Samsun’da birebir replikasının inşa edilmesi projesi başlatıldı, 2001
yılında inşası tamamlanan vapur 18 Mayıs 2003 tarihinde müze olarak
hizmete açıldı.
[1] SS: Single-screw Steamship = 'Tek uskurlu
Buhar makineli vapur' için gemi öneki
[2] IMO: International Maritime Organization =
Uluslararası Denizcilik Örgütü
[3] DERİNLİK (DEPTH): Teknenin en alçak
noktasından omurga tabanına kadar olan dikey ölçü
[4]
Genel Savaş: Birinci
Dünya Savaşı
[5]
Ateşkes Anlaşması:
mütarekename
.png) .png)
|
.jpg)
S/S Bandırma
.jpg)
S/S Bandırma (Panderma)
{İllüstrasyon: Özgür Üstündağ 2001}
.jpg)
S/S Bandırma,
Türkiye Seyr-i Sefain İdaresi
.jpg)
Bandırma Vapuru Karadeniz'de.
{Ressam: Cumhur Koraltürk; yağlıboya tablo, 67x92 cm}
.jpg)
S/S Bandırma (profil)
.jpg)
Bandırma Vapuru Lloyd’s kaydının
orijinal nüshası.
.jpg)
Samsun'un Canik ilçesinde yer alan Bandırma Vapuru ve Millî Mücadele
Parkı Açık Hava Müzesi'ndeki replika.
.jpg)
İsmail Hakkı (DURUSU) (d. 1871, Zincidere, Kayseri - ö. 1940,
İstanbul), Mustafa Kemal Paşa ve maiyetini Samsun'a götüren Bandırma
Vapuru'nun kaptanı.
.jpg)
Harbiye Nezareti'nin Mirliva Mustafa Kemal'i 9. Ordu Kıtaatı
Müfettişliği'ne tayin yazısı.
.jpg)
Samsun'a Çıktığım Gün Genel Durum ve
Görünüş
1919 yılı
Mayısının 19'uncu günü Samsun'a çıktım. Genel durum ve görünüş:
Osmanlı Devleti'nin içinde bulunduğu topluluk, Genel Savaşta[4]
yenilmiş, Osmanlı ordusu her yanda zedelenmiş, koşulları ağır bir
"Ateşkes Anlaşması"[5] imzalanmış. Büyük Savaşın
uzun yılları boyunca, ulus yorgun ve yoksul bir durumda. Ulusu ve
yurdu Genel Savaşa sürükleyenler, kendi başlarının kaygısına
düşerek, yurttan kaçmışlar. Padişah ve Halife olan Vahdettin,
soysuzlaşmış, kendini ve yalnız tahtını koruyabileceğini düşlediği
alçakça önlemler araştırmakta. Damat Ferit Paşa'nın başkanlığındaki
hükümet, güçsüz, onursuz, korkak, yalnız padişahın isteklerine uymuş
ve onunla birlikte kendilerini
ayakta tutabilecek herhangi bir duruma boyun eğmiş.
Ordunun elinden silahları ve cephanesi alınmış ve alınmakta...
İtilaf devletleri, Ateşkes Anlaşması hükümlerine uymaya gerek
görmüyorlar. Birer uydurma nedenle, İtilaf donanmaları ve askerleri
İstanbul'da. Adana iline Fransızlar; Urfa, Maraş, Antep'e İngilizler
girmişler. Antalya ile Konya'da İtalyan birlikleri, Merzifon'la
Samsun'da
İngiliz askerleri bulunuyor. Her yanda yabancı devletlerin subay ve
görevlileri ve özel adamları çalışmakta. Daha sonra, sözümüze
başlangıç olarak aldığımız tarihten dört gün önce, 15 Mayıs 1919'da
İtilaf devletlerinin uygun bulmasıyla Yunan ordusu İzmir'e
çıkarılıyor.
Bundan başka, yurdun dört bir bucağında Hıristiyan azınlıklar,
gizli, açık, özel istek ve amaçlarının elde edilmesi, devletin bir
an önce çökmesi için çalışıp duruyorlar.
Sonradan elde edilen güvenilir bilgi ve belgeler, İstanbul Rum
Patrikliğinde kurulan Mavri Mira Kurulu'nun illerde çeteler
kurmak ve yönetmekle, gösteri toplantıları ve propagandalar
yaptırmakla uğraştığını doğruladı. Yunan Kızılhaçı, Resmi Göçmenler
Komisyonu, Mavri Mira Kurulu'nun çalışmalarını
kolaylaştırmaya yardım ediyor. Mavri Mira Kurulu'nca
yönetilen Rum okullarının izci örgütleri, yirmi yaşını aşmış gençler
de katılarak, her yerde geliştiriliyor.
Ermeni Patriği Zaven Efendi de, Mavri Mira Kurulu ile düşünce
birliği ederek çalışıyor. Ermeni hazırlığı da tam olarak Rum
hazırlığı gibi ilerliyor.
Trabzon, Samsun ve bütün Karadeniz kıyılarında kurulan ve
İstanbul'daki merkeze bağlı Pontus Cemiyeti kolaylıkla ve
başarıyla çalışıyor.
{Söylev, Kemal ATATÜRK}
.jpg)
Mersin Deniz Müzesi'ndeki Cemil Akçe ile
Antonio Benzolese tarafından 1999 yılında yapılan Bandırma maketi.
|