AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ |
.png) |
BİLİMSEL SINIFLANDIRMA |
BİLİMSEL AD |
Tyrannosaurus |
TARİHSEL DÖNEM |
Geç Kretase (Tebeşir) Dönemi, 68.5–65.5 Ma[1] |
ÂLEM (KINGDOM) |
Hayvanlar (Animalia) |
ŞUBE (PHYLUM) |
Sırt iplikliler / Kordatlar (Chordata) |
SINIF (CLADE) |
Dinozorlar (Dinosauria) |
TAKIM (ORDER) |
Kalçalı sürüngenler (Saurischia) |
ALT TAKIM (SUBORDER) |
Teropotlar (Theropoda[2]) |
FAMİLYA (FAMILY) |
Tiranozoridler (Tyrannosauridae[3]) [†[4]] |
ALT FAMİLYA (SUBFAMILY) |
Tiranozorinler (Tyrannosaurinae[5]) [†] |
CİNS
(GENUS) |
Tiranozor (Tyrannosaurus) [†] {Osborn,
1905} |
TİPTÜR (SPECIES TYPICA) |
Tyrannosaurus rex[6] [†]
{Osborn, 1905} |
DİĞER TÜRLER |
Tyrannosaurus bataar (?) [†] {Maleev, 1955} |
Tyrannosaurus zhuchengensis (?) [†] {Hu,
2001} |
SUE |
KATALOG NUMARASI |
FMNH PR 2081 |
YAYGIN AD |
Sue |
TÜR |
Tyrannosaurus rex |
YAŞ |
Yaklaşık 65 milyon yıl |
KEŞFEDİLDİĞİ YER |
Faith, Cheyenne
Nehri Kızılderili Yerleşim Alanı
Güney Dakota, Amerika Birleşik Devletleri |
KEŞFEDİLDİĞİ TARİH |
12 Ağustos 1990 |
KÂŞİF |
Susan Hendrickson |
AYRINTILAR |
YAŞAM ALANI |
Kuzey Amerika'nın batısı |
UZUNLUK |
12.8 m (42 ft) |
KALÇAYA KADAR YÜKSEKLİK |
4
m (13 ft) |
CANLIYKEN TAHMİNİ AĞIRLIK |
6.4 metrik ton (7 ton) |
KAFATASI AĞIRLIĞI |
272 kg (600 lb) |
KAFATASI BOYU |
1.5 m (5 ft) |
BEYİN BOŞLUĞU |
Sadece yaklaşık bir litre sıvı alabilecek büyüklükte |
DİŞ SAYISI |
58 |
DİŞ UZUNLUĞU |
17.8 cm'den 30.5 cm'ye kadar (7-12 in.) |
BESLENME ALIŞKANLIĞI |
Etobur (carnivore) |
TYRANNOSAURUS
Tyrannosaurus, üst tebeşir
tabakalarındaki sürüngen hayvan fosillerinde bulunan çok iri, etçil
bir dinozor cinsi.
Fosillerine Asya’nın doğusunda
ve Kuzey Amerika’daki Üst Kretase (Tebeşir) Dönemi (97.5-66.4 milyon
yıl önce) çökellerinde rastlanır. 10-15 m uzunluğunda, 5 m
yüksekliğinde olan bu hayvanın iri bir başı, her biri 15-20 cm
uzunluğunda keskin sivri dişleri vardı. Tyrannosaurus
cinsinin tümüyle gelişmiş üyeleri 14 m’den daha uzundu ve olasılıkla
yeryüzünde yaşamış en iri kara hayvanlarıydı. Yalnız kafataslarının
uzunluğu 1.3 m’den fazlaydı. Ön bacakları çok küçük, arka bacakları
çok büyük ve her ikisi de pençeliydi. Son derece gelişkin arka
bacakları üstünde yürüyen, tam olarak dikleştiklerinde boyları 6.5
m’yi aşabilecek olan bu dinozorlar öne doğru eğik bir biçimde
duruyor ve hareket ediyorlardı. Ağırlıklarının neredeyse 8 tonu
bulduğu sanılmaktadır. Gövdeleri geniş, boyunları kısa ve kalındı.
Gövdelerine göre çok iri olan kafatasları, uzunluğu 15 cm’ye
ulaşabilen sivri dişlerle donanmıştı. Kenarları tırtıklı olan
dişleri kesmeye ve parçalamaya uygundu. Ön bacakları olasılıkla
yakındaki nesneleri kavrayabilmenin dışında yararsızdı. Uzun
kuyruklarını gövdelerini dengelemek için kullanıyorlardı. Kasları,
özellikle de çeneye bağlananlar ile hareket ve destek sağlayanlar
çok iyi gelişmişti.
Tyrannosaurus kalıntılarının
bulunduğu çökellerde sık sık boynuzlu dev dinozorların fosillerine
de rastlanmaktadır. Bu hayvanlar olasılıkla Tyrannosaurus
üyeleri tarafından avlanıyordu. Tyrannosaurus üyelerinin çok
ender bulunduğu, yaklaşık 260 km2’ye tek birey düştüğü
sanılmaktadır. En iyi bilinen türü Tyrannosaurus rex (T. rex)
bilinen etçil hayvanların en büyüğüdür; New York müzesinde bunların
birçok iskeleti bulunur.
Sue en büyük, en eksiksiz ve en iyi
korunmuş Tyrannosaurus rex fosilidir. 1990 yılında Güney
Dakota, Faith yakınlarında bulunmuştur. Sue, Chicago Field
Müzesi’nin Stanley Field Salonu’nda sürekli olarak sergilenmektedir.
[1] Ma: Megaannum = Milyon yıllık. Bir milyon yıla eşit zaman
birimi. "Ma" soneki genellikle jeoloji, paleontoloji ve gök mekaniği
gibi bilimsel disiplinlerde geçmişe ve geleceğe ait çok uzun zaman
dilimlerini belirtmek için kullanılır. Örneğin, dinozor türü
Tiranozor rex yaklaşık 66 Ma (66 milyon yıl önce)
yaşıyordu. "Önce" süreç terimi her zaman belirtilmeyebilir; bir
süreç terimi açıkça belirtilmediği sürece bir sürenin miktarı
belirtilirse, "önce"nin belirtildiği varsayılabilir; alternatif
birim "mya" açıkça "önce" içerir. Ayrıca, genel kamu kullanımı için
yapılan çalışmalarda "milyon yıl" (önce) olarak yazılır. Astronomik
uygulamalarda kullanılan yıl tam olarak 365.25 gün olan Julian
yılıdır. Jeoloji ve paleontolojide, yıl o kadar kesin değildir ve
yazara bağlı olarak değişir.
[2]
Theropoda:
Teropod (Yunanca θηρίον "vahşi canavar" ve πούς,πόδις "ayak"), içi
boş kemiklere ve üç parmaklı uzuvlara sahip dinozor alt takımı.
[3]
Tyrannosauridae:
Tiranozorid (zalim kertenkele), türe adını veren Tiranozor da
dahil olmak
üzere on üç kadar cinse sahip iki alt familyadan oluşan bir teropod
dinozor familyası.
[4]
†: Nesli tükenmiş.
[5]
Tyrannosaurinae:
Tiranozorin, Daspletosaurus, Teratophoneus, Bistahieversor,
Tarbosaurus, Nanuqsaurus, Zhuchengtyrannus ve
Tiranozor'un kendisini içeren
Tiranozorid alt familyası.
[6]
Tyrannosaurus rex: Tiranozor rex (zalim
kertenkele kral; Yunanca "zalim kertenkele" ve Latince "kral"
anlamına gelen rex kelimelerinden türetilme), bir teropod dinozor
türü. Genellikle T. rex ya da konuşma dilinde T-Rex
olarak adlandırılan tür, büyük teropodların en iyi temsil
edilenlerinden biridir.
.png) .png)
|
.jpg)
Sue'nun, Field
Müzesi'nde sergilendiği galerideki temsili resmi.
{İllüstrasyon: John Gurche}
.png)
Tyrannosaurus Rex
Sue'nun
yandan (A)
ve sırt görünümünde (B) yeniden yapılandırılması.
.png)
Tyrannosaurus Rex
.jpg)
Tyrannosaurus rex'in iskeleti.
{American Museum of Natural History, New York}
.jpg)
Kretase-Paleojen Kitlesel Yok Oluş (5.
büyük kitlesel yok oluş).
{İllüstrasyon: Roger Harris}
.jpg)
Susan Hendrickson ve arkadaşları kazı alanında; Faith yakınları
Güney Dakota, 12 Ağustos 1990.
.jpg)
2018'de Evrimleşen Gezegenin Dinozor Deneyimi temasının bir parçası
olarak sergilenen Tyrannosaurus Rex örneği Sue (Field Museum of
Natural History, Chicago, Illinois, ABD).
.jpg)
Tyrannosaurus Rex (kit)
|